Hars: alles wat je moet weten | PAGANINO

De juiste hars voor uw strijkinstrument

De strijkhars, ook wel bekend als colofonium, zorgt voor een voldoende sterke hechting van de strijkstokharen aan de snaar van het instrument. Het moet regelmatig worden aangebracht zodat het instrument zijn volledige klankspectrum kan ontwikkelen. De grondstof voor hars is gezuiverde hars. Er zijn echter zeer grote verschillen, bijvoorbeeld in de droogte van de hars. Contrabassisten gebruiken veel kleveriger hars met een sterkere kleefkracht dan vioolspelers. Daarom moet de muzikant in de winkel alleen hars kopen speciaal voor viool, altviool, cello of bas. Bovendien voegen veel fabrikanten bepaalde metalen toe aan hun formules. Dit heeft weer invloed op de klank.

In het algemeen geldt dat alle hars na verloop van tijd uitdroogt en onbruikbaar wordt. Daarom is het, zeker als hobbyspeler, vaak niet mogelijk om alle hars op te gebruiken. Droge hars creëert veel stof en verliest zijn kleefkracht en dus zijn positieve eigenschappen. In dit geval is het ook belangrijk om de strijkstok stofvrij te maken.

Functie van hars

Voor de strijkstok worden de natuurlijke staartharen van hengsten gebruikt. Deze zijn echter zo glad van oppervlak dat ze geen echt geluid kunnen voortbrengen, maar vrijwel onhoorbaar over de snaren strijken. Ze zijn bevestigd tussen de slof en de punt van de strijkstok en kunnen met een schroef op spanning worden gebracht. Om de nodige wrijving te creëren wordt hars aangebracht op de haren van de strijkstok vanaf de slof tot aan de punt. Hierdoor gaan de weerhaakjes overeind staan en worden ze gefixeerd door de hars. Elke afzonderlijke haar is nu veel ruwer dan voorheen en creëert dienovereenkomstig wrijving wanneer hij strijkt. De snaar blijft even "hangen" en wordt meegetrokken. Zodra de spanning op de snaar te groot wordt, verslapt hij en zwaait hij terug. Dit effect wordt ook wel "stick-slip effect" genoemd.

Welke hars is de juiste?

Welke hars de "juiste" is, hangt sterk af van het subjectieve gevoel voor klank. Daarom is het raadzaam verschillende harsen te testen om uw persoonlijke favoriet te vinden.

De grote keuze aan harsen op de markt maakt dit niet noodzakelijk gemakkelijk. Bovendien moeten violen tussendoor worden schoongemaakt. De snarenfabrikant Pirastro is zijn eigen weg gegaan. Om het best mogelijke resultaat voor de muzikant te bereiken, heeft Pirastro een speciaal op haar snaren afgestemde hars ontwikkeld. Uiteraard voert elke goede vioolwinkel het volledige assortiment van dit standaard accessoire. PAGANINO biedt hars voor snaarinstrumenten voor een betere coating van de snaren: hier vindt u hars voor viool, altviool, cello of contrabas.

Het woord colofonium komt van het oud-Griekse staf Kolophon.

Hoe maakt men hars voor strijkinstrumenten?

Hars is het vaste bestanddeel van boomhars dat overblijft na het destilleren van terpentijnolie. Dit min of meer kleverige harsproduct wordt verfijnd met andere additieven en dient om de haren van een strijkstok voldoende grip te geven om de snaar van een snaarinstrument in beweging te zetten. Hierdoor kan een toon worden geproduceerd. De snaar "plakt" aanvankelijk even aan de strijkstok en wordt meegetrokken. Zodra de spanning van de snaar te groot is geworden, raakt hij losser en zwaait hij terug. Dit proces, bekend als het "stick-slip effect", herhaalt zich steeds weer, wat ook een langdurige toon mogelijk maakt. Onbehandeld strijken de haren van de strijkstok bijna onhoorbaar over de snaren.

Hoe vaak moet een strijkstok geharst worden?

De frequentie en de duur van het vioolspel, alsmede de intensiteit van de strijkstok hebben invloed op hoe vaak de strijkstok moet worden geharst. Veel leraren merken telkens weer dat hun leerlingen de neiging hebben te weinig hars op de strijkstok te doen. In het algemeen is het beter iets meer hars aan te brengen dan te weinig. Want als de strijkstok niet voldoende is geharst, ontbreekt de noodzakelijke frictie en speelt de musicus met verhoogde druk om dit te compenseren. Maar "te veel van het goede" is ook een verkeerde keuze. Veel te veel hars op de strijkstok kan leiden tot onaangename bijgeluiden zoals sissen. Een beproefde vuistregel is 6 tot 7 slagen over de gehele lengte van een strijkstok die reeds van hars is voorzien; nieuwe of pas behaarde strijkstokken hebben tijdens de inbreekfase meer hars nodig.

Hoe breng je de hars aan?

Om de hars aan te brengen, spant men de strijkstok en strijkt men het stuk hars rustig en gelijkmatig heen en weer over de gehele lengte van de strijkstok. Sommige spelers wrijven de strijkstok eerst in bij de punt en de slof en maken dan pas enkele slagen over de hele lengte.

Er zijn twee eenvoudige manieren om vast te stellen of de vioolstrijkstok voldoende is geharst:

• Akoestisch: je strijkt de strijkstok over de snaren om hem te testen. Als de strijkstok gemakkelijk glijdt en helemaal geen geluid produceert of alleen een zacht, dun geluid, dan hebben de haren van de strijkstok te weinig hars. Krast de strijkstok veel, dan heeft hij misschien al te veel hars gehad.
• Optisch: je kunt met je duimnagel over de haren van de strijkstok krassen. Als er wat harsstof aan de duimnagel blijft plakken, dan zit er voldoende hars op de haren.
>/ul>

Hoe verwijder je harsresten van de strijkstok?

Het is het gemakkelijkst om harsresten direct na het spelen te verwijderen. Daarom moeten na elke speelsessie de snaren en ook de klankkast en de strijkstok met een zachte doek worden afgeveegd. Idealiter worden hiervoor twee doeken gebruikt, één voor de snaren en één voor de gevoelige lak. Als er harsstof aan de snaren blijft kleven, kan dat de respons van het instrument beïnvloeden. Dan kunt u de snaren voorzichtig schoonmaken met een beetje alcohol of speciale snarenreinigers. Zorg ervoor dat er geen vloeistof op de gevoelige lak druppelt. Als praktische hulp zijn er kant-en-klare vochtige schoonmaakdoekjes verkrijgbaar. Er is ook speciaal gereedschap verkrijgbaar om snaren en toets tegelijk te reinigen.

Hoe verwijder je vuil en hars van contrabssnaren?

Een eenvoudige verzorgingsroutine kan helpen om de respons en de klank van de contrabassnaren te behouden. Na elke speelsessie moeten de snaren met een zachte katoenen doek worden afgeveegd, altijd van de toets naar de kam, om de harsresten in de buurt van het contactpunt van de strijkstok niet over de hele snaar te verspreiden. Hardnekkig vuil kan het beste af en toe worden verwijderd met een in alcohol gedrenkte doek. Let er goed op dat de alcohol niet op de toets of de lak druppelt, want dat zou schade veroorzaken. Om dit te voorkomen knijpt u de vochtige doek stevig uit en legt u het liefst een andere doek onder de snaren. In plaats van alcohol kunt u ook speciale snarenreinigers gebruiken.

Is hars voor snaarinstrumenten schadelijk voor de gezondheid?

Harsstof kan de slijmvliezen van de neus irriteren. Sommige mensen vertonen er allergische reacties op. Zogenaamde anti-allergische hars produceert daarom bijzonder weinig stof bij het aanbrengen en bespelen. Als u allergisch reageert op een bepaalde hars (bijvoorbeeld een hars gemaakt van larikshars), is het de moeite waard om een product van een andere oorsprong te proberen, bijvoorbeeld gemaakt van sparrenhars. Er bestaan ook zuiver synthetische formules.
Het eigenlijke stuk hars moet op een doek of een houder worden geplakt, zodat de vingers er niet rechtstreeks mee in contact komen.

Hars voor viool, altviool, cello en contrabas

Er is keuze uit verschillende kwaliteiten voor viool, altviool, cello en contrabas. De afzonderlijke kwaliteiten hars zijn meestal verkrijgbaar in verschillende hardheidsgraden of in een lichte of donkere versie. Gewoonlijk is donkere hars iets harder dan lichte hars en verdient het de voorkeur bij hogere kamertemperaturen.

De benodigde kleefkracht van de hars verschilt afhankelijk van het type snaar en instrument. Stalen snaren hebben een lagere kleefkracht nodig, plastic snaren een gemiddelde, darmsnaren een hogere. Voor violen en altviolen wordt hars met een vrij lage kleefkracht gebruikt. Celli hebben een gemiddelde kleefkracht nodig en contrabassen een hoge kleefkracht.

Welke hars is het beste voor viool?

Hoe langer de snaar, hoe groter de kleefkracht die nodig is om de snaar te laten trillen, hoe zachter de hars moet zijn. Met andere woorden, een vrij harde hars met geringe kleefkracht is geschikt voor vioolsnaren. Niet alleen het instrument, maar ook het type snaar is van invloed op de keuze van de hars: hardere hars is geschikt voor stalen snaren, middelharde hars wordt aanbevolen voor plastic snaren, terwijl darmsnaren goed reageren wanneer een zachte hars wordt gebruikt.